Thuisonderwijs. Waar begin je?

Stel, je wil graag thuisonderwijs geven… Waar begin je dan? Het is een lange reis van nadenken, uitzoeken, proberen, vallen en weer opstaan. Gelukkig leven we in een tijd waarin heel veel informatie tot onze beschikking is en de mogelijkheid om andere thuisonderwijzers te vinden. Hierdoor kun je veel inspiratie opdoen en van elkaar leren.

Laten we bij het begin beginnen

Wil je of ben je van plan om thuisonderwijs gaan geven? Zorg er dan voor dat je je kind nog niet inschrijft bij een school. Want zelfs alleen maar een inschrijving bij een school zorgt ervoor dat het geven van thuisonderwijs bijna onmogelijk wordt. Hoewel het in Nederland heel normaal is om een kind met 4 jaar naar school te sturen, is de leerplicht pas vanaf 5 jaar. Mijn tip: Gebruik dat jaar (tussen de 4e en 5e verjaardag) om te kijken of thuisonderwijs bij je past. Geloof me, die tijd ga je nodig hebben.

Voorbereiding

Goede voorbereiding is het halve werk! Zeker als het om thuisonderwijs gaat. Want er zijn best een aantal dingen waar je rekening mee moet houden.
Denk bijvoorbeeld aan de invulling. Hoe ga jij het onderwijs inrichten? Je kunt verschillende methodes kiezen. Lees je goed in, kijk wat bij jou en het kind past. Onderzoek meerdere onderwijsvormen (Charlotte Mason, Montessori, unschooling etc.), spreek af met andere thuisonderwijzers, meld je aan bij Facebook groepen en lees vooral heel veel. 

Bedenk ook wie je in je omgeving gaat vertellen dat je thuisonderwijs gaat geven. Er is nog veel onwetendheid omtrent thuisonderwijs en dat kan ertoe lijden dat mensen negatief gaan reageren. Wij hebben ervoor gekozen om in het begin te zeggen dat we tot Aaron’s 5e verjaardag thuisonderwijs zouden geven. Wij wisten toen al dat we ook na zijn 5e door zouden gaan, maar durfden het nog niet zo goed tegen iedereen te zeggen😅! We hebben zelf best een tijdje nodig gehad om klaar te zijn voor alle reacties die we zouden krijgen. Het is grappig om te merken hoe je erin groeit. We zijn nu een jaar verder en het maakt me niks meer uit wat een ander ervan vindt, terwijl ik daar voorheen heel erg mee kon zitten.

Wat ook bij de voorbereiding hoort: Bedenk goed hoe het gaat passen in je huidige situatie. Wie gaat de verantwoordelijkheid nemen? Zijn jullie samen? Of doe je het (vooral) alleen? Staan jullie er allebei achter? Maak vooraf goede afspraken met elkaar.

Waarom thuisonderwijs?

Het is goed om voor jezelf helder te krijgen waarom jij thuisonderwijs wil geven. Dit moet je namelijk ook kenbaar maken aan de gemeente waar je in woont. Iedereen heeft zijn of haar eigen reden om thuisonderwijs te gaan geven. Let er wel op dat er volgens de leerplichtwet alleen maar bezwaren mogelijk zijn op de richting van de school, en niet de inrichting. Dit houdt in dat je dus geen beroep op vrijstelling kunt doen omdat je bijvoorbeeld vindt dat de klassen te groot zijn. Of omdat je vindt dat je kind meer buiten moet kunnen zijn. Dit zijn allemaal redenen op basis van inrichting.
Een richting is bijvoorbeeld de (geloofs)overtuiging van de school. Het gaat over tradities en waarden. Hoe kijkt de school tegen de mens en de samenleving aan?
Inrichting van een school is de manier waarop er les wordt gegeven. Denk hierbij aan een Montessori methode of een Jenaplanschool.

De onzekerheid. Kan ik dit wel?

Onzeker zijn we allemaal wel eens. Helemaal wanneer je kiest voor iets dat toch wat afwijkt van de norm. Dus ook wanneer je kiest voor thuisonderwijs. Ik merk dat veel mensen zich afvragen, kan ik wel thuisonderwijs geven? Ook blijkt dat uit de vraag die ik heel vaak gekregen heb toen ik vertelde dat we Aaron thuisonderwijs zouden geven: “Moet je daar dan niet voor opgeleid zijn?”
Iedereen die zich inleest en zich ertoe geschikt acht kan thuisonderwijs geven. Goed onderwijs is niet alleen maar het overdragen van kennis. Het is zoveel meer dan dat. En het mooie is dat wanneer je thuisonderwijs geeft, je zelf ook zoveel leert! Het is zo verrijkend! Soms kan je kind een vraag stellen waar je over het antwoord zelf even moet nadenken of de informatie moet opzoeken. Hoe mooi is het dan om samen met je kind op zoek te gaan naar het antwoord. Want dat is misschien nog wel het leerzaamste: Waar vind je je informatie die je nodig hebt?
Je hoeft het ook niet allemaal alleen te doen. Soms kun je ook informatie uitwisselen met andere thuisonderwijzers. Of kun je voor bijvoorbeeld Engelse les een online clubje opzoeken. Er zijn tegenwoordig zoveel mogelijkheden!

Denk niet teveel vooruit

Je bent snel geneigd om flink vooruit te kijken. En je dingen af te vragen die beginnen met “wat als…..”. Maar net zoals zoveel dingen in het leven weet je ook met thuisonderwijs nooit wat er gaat gebeuren. Wanneer je kind net 4 is, hoef je echt nog niet te denken aan hoe het straks moet als hij/zij 12 is, of als hij/zij aan het werk wil. Dat doe je ook niet wanneer je je kind naar groep 1 brengt.
Voor nu maak je deze keus. Als je kind de leeftijd krijgt wanneer het toe is aan het voortgezet onderwijs of de middelbare school kan het daar altijd naartoe. Meestal eist een school een soort toelatingstoets om te kijken welk niveau je kind heeft. Maar de wetenschap dat de weg naar school altijd open is, kan een geruststelling voor je zijn.
En wat als mijn kind dokter wil worden? Kan dat wel als het thuisonderwijs heeft gekregen? Het simpele antwoord is ja.

Hieronder vind je een aantal vragen met hun antwoorden erbij. 

Vanaf wanneer is een kind leerplichtig?
In Nederland is een kind vanaf 5 jaar leerplichtig. Leerplicht is in Nederland schoolplicht. Wat wil zeggen dat het kind naar school moet om aan de leerplicht te voldoen.
De meeste kinderen in Nederland gaan al vanaf 4 jaar naar school. Maar dat hoeft dus niet.

Welke uitzonderingen zijn er op de leerplichtwet?
De Nederlandse wet kent 2 uitzonderingen op de leerplicht. Deze uitzonderingen staan beschreven in de leerplichtwet onder artikel 5a en 5b. 
Uitzondering op artikel 5a houdt in dat het kind vanwege lichamelijke of psychische gronden niet naar school kan. Hiervoor is altijd een verklaring van een arts nodig. Vaak is dit een lange weg en gaat het om ernstige aandoeningen.
Uitzondering op artikel 5b houdt in dat er op basis van geloofs- of levensovertuiging geen geschikte school gevonden kan worden. Er is bezwaar tegen de richting van de scholen binnen 6 kilometer van de woonplaats van het kind. (Voor het voortgezet onderwijs geldt 20 kilometer!)
Een andere reden van vrijstelling kan zijn wanneer je een reizend bestaan hebt.

Ik heb al een kind (of kinderen) op school zitten, kan ik dan mijn jongste kind thuisonderwijs geven?
Ja, dit kan. Wij hebben 3 kinderen, waarvan de oudste 2 wel naar school gaan. Uitzonderingen in de leerplichtwet worden per kind bekeken, en niet per gezin.

Ik heb mijn kind al aangemeld bij een school, maar wil toch thuisonderwijs geven. Wat nu?
Dit zal heel moeilijk zijn. Het beste wat je kunt doen is in gesprek gaan met de school en vragen of zij de aanmelding willen verwijderen. Dus niet alleen wijzigen of annuleren, maar echt uit het bestand verwijderen. De meeste scholen werken hier helaas niet aan mee, omdat zij ook aan bepaalde regels vast zitten.

Mag mijn kind wel naar de opvang of BSO?
Ja, dit staat helemaal los van de leerplicht. Ook kun je gewoon kinderopvangtoeslag krijgen als je daar recht op hebt.

Mijn kind zit op school, maar wil hem graag thuisonderwijs geven. Kan dit?
Dit is alleen mogelijk onder artikel 5a van de leerplichtwet. Het kind moet aantoonbaar op basis van lichamelijke of psychische aandoeningen gronden niet in staat zijn om een (geschikte) school te bezoeken. Dit gaat altijd in samenspraak met een arts en meestal ook jeugdzorg. Het is vrijwel altijd een lang en moeizaam traject.
Vrijstelling onder artikel 5b van de leerplichtwet is vrijwel onmogelijk als je kind al op school heeft gezeten.

Wat moet ik doen als ik mijn kind thuisonderwijs wil geven?
Doe je dit op basis van artikel 5b van de leerplichtwet? Dan moet je uiterlijk 1 maand voordat je kindje 5 jaar wordt een kennisgeving naar de gemeente waar je woont sturen. Een voorbeeldbrief van deze kennisgeving kun je vinden op de site van de Nederlandse vereniging voor thuisonderwijs.
Elke gemeente hanteert andere manieren waarop deze kennisgeving gedaan moet worden. Dit kan per mail, per (aangetekende) brief of persoonlijk overhandigen. Kijk op de site van je gemeente welke informatie er wordt gegeven omtrent de vrijstelling. Gebruik hiervoor de zoekfunctie en zoek op leerplicht. Welke manier van overhandigen je ook kiest, zorg er altijd voor dat je een ontvangstbevestiging krijgt. Bewaar deze goed.

Hoe zit het met diploma’s?
Diploma’s hoeven niet perse op school gehaald te worden. Je kunt voor bijvoorbeeld het voortgezet onderwijs een staatsexamen doen. Daarnaast zijn er talloze thuisstudies, maar ook bedrijven die opleidingen aanbieden.
Er zijn ook veel thuisonderwijs kinderen die op latere leeftijd alsnog naar school gaan. Ze beginnen dan vaak aan een opleiding waar ze heel bewust en vanuit alle rust hebben kunnen kiezen.

Geniet en wees trots

Heb je de knoop doorgehakt? Vergeet dan niet te genieten van de keus die je gemaakt hebt en wees ontzettend trots op jezelf dat je doet waar je achter staat. ❤️